Style przywiązania

i ich wpływ na rozwój człowieka

autorka: Anna Maluszczak - studentka psychologii i wolontariuszka PDS

Przywiązanie jest bardzo istotnym elementem życia każdego człowieka. Towarzyszy nam od samego początku, już w niemowlęctwie i kształtuje się w relacji z głównym opiekunem. Style przywiązania występujące u dziecka w znacznym stopniu przekładają się później na relacje z innymi ludźmi, w tym na związki uczuciowe w dorosłym życiu.

Bezpieczny czy pozabezpieczny?

Współczesne rozumienie przywiązania oraz rodzajów więzi zawdzięczamy przede wszystkim Johnowi Bowlby’emu (2007) oraz jego uczennicy, Mary Ainsworth.

Według Ainsworth możemy wyróżnić trzy główne style: bezpieczny, lękowo-ambiwalentny oraz unikający (Ainsworth i in., 1978). Z kolei Mary Main i Judith Solomon opisały dodatkowo również styl zdezorganizowany.

Bezpieczny styl przywiązania

wytwarza się u dzieci, które doświadczały częstego kontaktu z opiekunem odpowiadającym regularnie na ich potrzeby w adekwatny sposób. Rodzic, będący obiektem przywiązania, postrzegany jest jako dostępny fizycznie oraz emocjonalnie, zapewniający bliskość i poczucie bezpieczeństwa. Pozwala to dziecku na zbudowanie pozytywnej samooceny, zaufania w stosunku do innych, zaangażowanie się w poznawanie świata oraz ludzi. Osoby, u których wykształcił się ten styl, mają pozytywne relacje ze swoimi rodzicami, a w dorosłym życiu potrafią wchodzić w zdrowe związki oparte na szczerości, a w trudnych chwilach zwracają się po pomoc do partnera, podobnie jak w dzieciństwie zwracały się do rodziców.

Styl lękowo-ambiwalentny

kształtuje się u dzieci, które odczuwają dużą niepewność w relacji z opiekunem. Rodzic w niektórych sytuacjach odpowiada na potrzeby dziecka, w innych nie, jego dostępność jest trudna do przewidzenia. Dziecko czuje wtedy potrzebę częstego upewniania się czy opiekun jest blisko. Z jednej strony doświadcza lęku związanego z rozstaniem, nie chce zostać opuszczone, a z drugiej odczuwa złość i gniew w stosunku do opiekuna ze względu na nieprzewidywalność w relacjach. Utrudnia to dziecku poznawanie otoczenia, a także budowanie właściwej samooceny. W dorosłym życiu osoby z tym stylem przywiązania uważają innych ludzi za nieprzewidywalnych, trudno im zbudować relacje oparte na zaufaniu. Doświadczają wielu sprzecznych emocji, mogą odczuwać zazdrość o partnera i popadać w skrajne nastroje.

Unikający styl przywiązania

cechuje dzieci, których opiekun był niedostępny emocjonalnie oraz fizycznie i nie mogły szukać w nim oparcia. Rośnie w nich poczucie odrzucenia, może także kształtować się nieufność w stosunku do ludzi. Dziecko uczy się liczyć głównie na siebie i nie ma dla niego większego znaczenia czy osoba, do której ewentualnie się zwróci, to opiekun czy ktoś zupełnie inny. Osoby z tym stylem przywiązania innych ludzi mogą postrzegać jako niedostępnych, nie ufać im, bliskość może im się wydawać krępująca, a czasami negują potrzeby przynależności.

Styl zdezorganizowany

wykształca się przede wszystkim u dzieci, które doświadczają sytuacji bardzo trudnych, jak na przykład przemoc, zaniedbanie czy różnego rodzaju traumy. W relacjach z opiekunem występuje duża niespójność, dziecko nie ma pewności czy w sytuacjach trudnych poszukiwać rodzica, czy go unikać, ponieważ jednocześnie daje bezpieczeństwo i stanowi zagrożenie. Osoby z tym stylem przywiązania ciągle odczuwają napięcie, wyczekują, co się może wydarzyć, mają silną potrzebę kontroli. Są także bardziej narażone na występowanie różnych zaburzeń psychicznych.

Najbardziej korzystny dla rozwoju dziecka jest styl bezpieczny. Pozostałe trzy stanowią wzorce pozabezpieczne. Towarzyszą one człowiekowi nie tylko w dzieciństwie, ale także w dorosłości.

Badania pokazują, że style przywiązania wykształcone we wczesnych latach życia wpływają na relacje partnerskie w dorosłym życiu oraz jakość związku. (Liberska, Suwalska, 2011). Z tego względu tak ważne jest zadbanie o to, by w relacji dziecko-opiekun powstała bezpieczna więź – styl przywiązania wpływa bowiem na całe życie każdego z nas na różnych płaszczyznach.

Literatura:

1. Ainsworth M.S. i in.(1978). Patterns of attachment: A psychological study of the strange situation. Lawrence Erlbaum.

2. Bowlby J. (2007). Przywiązanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

3. Lynne M. (2014).Psychologia małego dziecka. Warszawa: Paradygmat.

4. Liberska H., Suwalska D. (2011). Styl przywiązania a relacje partnerskie we wczesnej dorosłości. Psychologia rozwojowa, 2011; 16, (1); 25–39.

5. Wallin DJ. (2011).Przywiązanie w psychoterapii.Kraków:Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ilustracja miniaturki: Annie Spratt / Unsplash